Ewolucja człowieka przebiega spontanicznie, bez określonych reguł i form, za pomocą których można byłoby opisać konkretną osobę w sposób tak ścisły, jak czynią to chociażby równania matematyczne.
Płynność, zmienność warunków zewnętrznych i odpowiadających im przemian wewnętrznych, jest dla większości ludzi środowiskiem budzącym lęk i niepewność. Świadomość tego, że w tym jednym życiu możemy coś zgubić, ominąć czy stracić, powoduje że poszukujemy określonych wzorców zachowania. Podczepienie się do określonego modelu życia, tradycji, rytuału, powszechnie akceptowanych form życia społecznego, daje złudzenie poczucie „robię dobrze, bo tak robią inni”.
Nieumiejętność płynięcia ze zmianami życia, akceptowanie własnej indywidualności i odrębności, skłoniły człowieka do poszukiwania systemów opisujących drogi jego rozwoju – tzw. Map Świadomości
Określony układ zachowań, chronologicznie przedstawiający postępy dokonywane w życiu, zaspokaja pierwszą potrzebę człowieka – poczucie bezpieczeństwa, z drugiej strony umiejętność korzystania z map świadomości, pozwala na śledzenie przebiegu własnego rozwoju i przepracowania poszczególnych jego etapów tak, by nie powtarzać tego, co już zostało zintegrowane w świadomości.
Mapy świadomości umożliwiają również dostrzeżenie różnych aspektów życia i weryfikację do jakiego stopnia są one urzeczywistnione w istnieniu konkretnego człowieka.
Jako systemy umowne, mapy świadomości stanowią jedynie pewien model rozwoju, który jest tylko odnośnikiem, nie zaś autorytatywny wykładnikiem, dlatego ważne jest ciągle zdawanie sobie sprawy z ograniczeń, jakie te mapy narzucają i z tego, że przyjdzie taki moment we własnej ewolucji, gdy wszystkie mapy stracą swoją aktualność. Wtedy człowiek jako odrębna istota znika i pozostaje tylko wszechistniejąca świadomość Tao.
Jedną z najpowszechniej znanych Map Świadomości jest, pochodzący od mistyków żyjących w Indiach, system ośrodków energetycznych z których każdy jest odpowiedzialny za pewne funkcje organizmu i za pewną sferę jego egzystowania. Na bazie tego systemu oparty został system Keyesa – model emocjonalnego dojrzewanie świadomości. Wzbogacając go o własne doświadczenia, opisał go Swami Dhyan Aadhar:
Pierwsza faza rozwoju świadomości – przeżycie.
