Jakie warunki muszą być spełnione by kryzys stał się źródłem pozytywnej zmiany i i rozwoju?
Jak pisałam w poprzedniej części, nie każdy i nie zawsze może doświadczyć wzrostu pokryzysowego.
Wyróżnia się dwie grupy czynników (zewnętrzne i wewnętrzne) warunkujących występowanie pozytywnych zmian pokryzysowych
I. Czynniki zewnętrzne (sytuacyjne) dotyczące samego wydarzenia kryzysowego
SIŁA WYDARZENIA KRYZYSOWEGO
•Zbyt lekkie, nie uruchamiają aż tak mocno procesu rozwoju
•Zbyt głębokie, mogą blokować możliwość dostrzegania aspektów rozwojowych lub wymagają dłuższego czasu
•Doświadczona przez osobę sytuacja kryzysowa, musi być dla osoby na tyle dużym wyzwaniem by „wprowadzić w ruch” procesy poznawcze.
•Wydarzenie musi być na tyle silne, by zmusić osobę do zrewidowania swoich założeń wobec siebie i świata. Zmusić do refleksji i przemyśleń.
UPŁYW CZASU
• Badania wskazują [Tedeschi i Calhoun, 1998, 2007], że najwięcej pozytywnych zmian występuje w okresie dwóch tygodni do dwóch miesięcy po przeżytym wydarzeniu
• Podkreślają również, że rozwój pokryzysowy może mieć miejsce również kilka miesięcy jak i wiele lat po kryzysie (potrzebny jest czas by się zdystansować)
WNIOSEK
Im szybciej zaczniemy pracę i poruszone zostaną procesy poznawcze, tym lepiej dla uzyskania efektu rozwoju pokryzysowego
WSPARCIE SPOŁECZNE
• Ważna jest zarówno dostępność wsparcia jak i jego spostrzeganie czy otrzymywanie
• Szczególnie istotne jest wsparcie emocjonalne, otrzymane bezpośrednio po doświadczonym wydarzeniu
• Możliwość wyjawiania myśli, wyrażania emocji, dzielenia się odczuciami sprzyja przepracowaniu kryzysu i zwiększa szanse na wzrost potraumatyczny [Tedeschi, Calhoun, 1996, 2007]
WNIOSEK
Im szybciej osoba trafi do specjalisty, coacha kryzysowego lub otrzyma inną pomoc/wsparcie tym lepiej
II. Czynniki wewnętrzne (podmiotowe) związane z właściwościami osoby
PŁEĆ
• Kobiety doświadczają więcej pozytywnych zmian niż mężczyźni i tendencja ta rośnie wraz z wiekiem
• Kobiety stosują bardziej korzystne – z punktu widzenia wystąpienia wzrostu pokryzysowego – strategie radzenia sobie ze stresem, takie jak: pozytywne przewartościowanie, poszukiwanie wsparcia emocjonalnego czy ekspresja emocji
INNE ZMIENNE SOCJODEMOGRAFICZNE
• Brak jest jednoznacznych danych na temat roli wieku w rozwoju potraumatycznym
• Status ekonomiczny, poziom wykształcenia czy stan cywilny zdają się nie wpływać w zasadniczy sposób na nasilenie pozytywnych zmian po kryzysie
CECHY OSOBISTE
• Odpowiedni poziom dojrzałości emocjonalnej (zdolność przeżywania i wyrażania emocji)
• Elastyczność, prężność ego
• Obecność postawy świadomości, optymizmu, wiary i nadziei (w tym duchowość)
• Adekwatne poczucie własnej wartości i skuteczności
• Dojrzałe, autonomiczne otwarte na zmiany poczucie tożsamości
WNIOSEK
W przypadku kobiet może być szybciej i łatwiej o uzyskanie efektu rozwoju pokryzysowego
Kluczowe wydają się natomiast cechy osobiste, zwiększające gotowość do pracy i dające szansę na uzyskanie efektu rozwoju pokryzysowego
W jaki sposób wykorzystać to w praktyce?
Ważne, by mieć świadomość, że nie każda osoba i nie po każdym rodzaju kryzysu i nie w każdym momencie będzie gotowa (zdolna) do pracy nad wzrostem po kryzysowym
cdn.
